भारतको उत्तर प्रदेशस्थित प्रयागराजमा हिन्दू धर्मावलम्बीहरूको महान धार्मिक पर्व, कुम्भ मेलाका लागि अस्थायी सहर निर्माण भइरहेको छ। यो पर्व यति विशाल छ कि यसको झलक अन्तरिक्षबाट देखिने अनुमान गरिएको छ। करिब ४० करोड तीर्थयात्री सहभागी हुने अपेक्षा गरिएको यो महाकुम्भ मेला इतिहासकै सबैभन्दा ठूलो धार्मिक भेला हुने अनुमान छ।

गङ्गा, यमुना, र पौराणिक सरस्वती नदीहरूको सङ्गम स्थलमा प्रत्येक १२ वर्षमा आयोजित हुने महाकुम्भ मेला हिन्दू धार्मिक आस्थाको प्रतीक हो। यस पटक जनवरी १३ देखि फेब्रुअरी २६ सम्म सञ्चालन हुने मेलालाई ग्रहहरूको विशेष पङ्क्तिबद्धताले अझै महत्वपूर्ण बनाएको छ। हिन्दू धर्मावलम्बीहरू यो मेलालाई पाप पखाल्ने, मोक्ष प्राप्त गर्ने र जन्म-मृत्युको चक्रबाट मुक्त हुने अवसरका रूपमा हेर्छन्।

विशाल तयारी र संरचना
मेलाको आयोजनस्थल करिब ४,००० हेक्टर क्षेत्रफलमा फैलिएको छ, जुन म्यानहट्टनको दुई तिहाइ भाग बराबर हो। अस्थायी सहर निर्माणका लागि लाखौँ मजदुरले दिन–रात परिश्रम गरिरहेका छन्। करिब १ लाख ५० हजार शौचालय, ६८ हजार एलईडी बत्तीका खम्बाहरू र ५० हजार मानिसलाई एकैचोटि खाना खुवाउन सक्ने भान्साघरहरूको निर्माण गरिएको छ। पन्टुन पुलहरूको निर्माणले नदीमा सहज पहुँच प्रदान गरेको छ।

महाकुम्भ मेलाका प्रवक्ता विवेक चतुर्वेदीका अनुसार, “कुम्भ मेलाका लागि तयारी गर्नु भनेको नयाँ देश स्थापना गर्नुजस्तै हो। यसमा सडक, बत्ती, आवास र ढल व्यवस्थापन जस्ता अत्याधुनिक पूर्वाधार निर्माण गर्नुपर्छ। यो मेलाको विशेषता भनेको सबै भक्तजनहरू शुद्ध विश्वासका आधारमा आफैँ आउने हुन्।”

कुम्भ मेलालाई धार्मिक आस्थाको केन्द्र मानिन्छ। तर, यसपटक मेलालाई भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी र उत्तर प्रदेशका मुख्यमन्त्री योगी आदित्यनाथका पोस्टरहरूले पनि राजनीतिक रूपमा महत्वपूर्ण बनाएको छ। धार्मिक पर्व र राजनीतिबीचको गहिरो सम्बन्धले यस मेलालाई थप महत्त्वपूर्ण बनाएको छ।

कुम्भ मेलाको उत्पत्ति हिन्दू पौराणिक कथासँग जोडिएको छ। कथाअनुसार देवता र दानवहरूबीच अमरत्वको अमृत भएको घडा अर्थात् 'कुम्भ' का लागि युद्ध भयो। त्यस क्रममा चार थोपा अमृत पृथ्वीमा खस्यो, जसमा एक थोपा प्रयागराजमा खसेको थियो। अन्य स्थानहरू हरिद्वार, नासिक र उज्जैन हुन्।

कुम्भ मेलाको एक मुख्य आकर्षण नागा साधुहरू हुन्। यी साधुहरूले लामो समय ध्यान र साधनामा बिताउँछन्। 

९० वर्षीय नागा साधु दिगम्बर रमेश गिरीका अनुसार, “कुम्भ मेलामा जनतालाई आशीर्वाद दिन र उनीहरूको मनोकामना पूरा गर्न यहाँ आएको छु। जो यहाँ विश्वासका साथ आउँछन्, उनीहरूका मनोकामना अवश्य पूरा हुन्छन्।”

सन् २०१९ मा आयोजित अर्धकुम्भ मेलामा २४ करोड भक्तजन सहभागी भएका थिए। तर यसपटकको महाकुम्भ मेला त्योभन्दा झन् विशाल हुने अपेक्षा गरिएको छ।