दाङको तुलसीपुर उपमहानगरपालिका–१९ छिल्लीकोट सुगन्धकोकिला (मल्लागिरी) उत्पादनको केन्द्रको रूपमा विकसित हुँदैछ। यहाँका स्थानीयहरूले उत्पादन गरेको सुगन्धकोकिलाको बीउ २६ जिल्लामापठाइसकेको स्थानीय प्रविर पुनले जानकारी दिएका छन्।

“विश्वमै लोपोन्मुख मानिएको यो बिरुवा छिल्लीकोटमापाइने भएपछि धेरै जनाले बीउलिन आउने गरेका छन्,” उनले भने। सुगन्धकोकिलाको मूल्यप्रतिकिलो ७५० रुपैयाँसम्म पुगेरबढेको छ, जबकि पहिलेयो ५०० रुपैयाँमा बेचिन्थ्यो।

यहाँका १०५ घरका १०गाउँका बासिन्दाले सुगन्धकोकिलाबाट आम्दानी गर्दै वार्षिक १५० क्विन्टल उत्पादनगरिरहेका छन्। यसका कच्चापदार्थ विदेश निर्यात गरिन्छ, यद्यपि स्थानीयहरूलाई यसको अधिक प्रयोगकाबारेमा थोरै जानकारी छ।

“हामी कच्चा पदार्थ बेच्दा त्यसबाट अत्तर र अगरबत्ती बनाइन्छभन्ने थाहा छ, तरअरू प्रयोगहरू बारेमा हामीलाई जानकारी छैन,” स्थानीय जीवराज रेउले भने।

एक रुखमा २०० किलोसम्म सुगन्धकोकिलाउत्पादन हुनसक्छ, तर यसको संरक्षणकालागि सरकारबाट पर्याप्त पहल नभएको उनीहरूकोभनाइ छ। “सुगन्धकोकिला संरक्षणकालागि केही बिरुवा रोपेकाछौँ, तर सरकारको सहयोगआवश्यक छ,” रेउले थपे।

सुगन्धकोकिला समुद्र सतहदेखि ८०० देखि २,००० मिटरको उचाइमाफस्टाउँछ र चार वर्षपछिउत्पादन दिन थाल्दछ। यसलाईव्यवस्थित रूपमा उत्पादन गर्न सकेमा देशलाईआर्थिक लाभ हुने स्थानीयहरूकोविश्वास छ।

स्थानीयहरूले चिस्यान केन्द्र स्थापना गर्नुपर्ने आवश्यकता पनि उठाएका छन्, ताकि बजारमा समस्याहीन रूपमा यसको बिक्री गर्नसकियोस्।